Josepha VÖLKER

“Wij weten dat God alle dingen ten goede werkt voor wie hem liefhebben.”
Rom 8:28

Zr M. Friedburga werd geboren op 21 januari 1930 als dochter van August Völker en zijn vrouw Wilhelmine, née Book, in Lage, district Meppen. Ze werd gedoopt met de naam Josepha. Ze groeide op met tien broers en zussen in een groot gezin. Van haar 6e tot haar 14e ging Josepha naar de katholieke basisschool in haar geboortedorp. Ze schreef in haar biografie: “Nadat ik van school kwam, hielp ik mijn moeder met alle huishoudelijke taken en met het zorgen voor de jongere broertjes en zusjes.”
Josepha leerde onze zusters kennen in het Liebfrauenhaus in Vechta. Van 1949 tot 1950 maakte ze zich daar vertrouwd met alle aspecten van het huishouden. "Josepha was hardwerkend, ijverig en ambitieus", aldus de toenmalige huisoverste.

Josepha keerde nog vier jaar terug in het huishouden van haar ouders en gebruikte de vaardigheden die ze in het Liebfrauenhaus had geleerd. Op 7 oktober 1954 trad ze toe tot onze religieuze gemeenschap in Coesfeld en ontving haar religieuze naam Maria Friedburga toen ze gekleed was en haar naamdag vierde op Jozef. Haar patroonheilige bleef haar leven lang een trouwe metgezel.
Na haar eerste professie werd Zr. M. Friedburga benoemd in huishoudelijke bedieningen in verschillende takken. Haar eeuwige professie vond plaats op 24 februari 1963 in ons generalaat in Rome.

Zr M. Friedburga was heel voorzichtig, ze had niet alleen haar taak in gedachten, maar ook alles wat er in het huis gebeurde. Haar stille wens was om meer te mogen doen. Daarom verhuisde ze in 1972 naar Berlijn om een opleiding tot geriatrisch verpleegkundige te volgen in het Malteser ziekenhuis, die ze een jaar later met succes afrondde.
Van 1974 tot 1989 werkte zuster M. Friedburga in het Katharinenstift in Coesfeld. Een medezuster vertelde me dat ze op zondagmiddag naar het Katharinenstift ging met haar breiwerk, zodat ze bij de bewoners kon zijn in plaats van alleen op haar kamer te zitten. Dit betekende dat ze kon praten of gewoon luisteren. Dat waren gezellige uurtjes voor iedereen.
In 1989 verhuisde zuster M. Friedburga naar de verpleegafdeling van het klooster Annenthal. In die tijd waren er maar een paar vrije medewerkers in het huis. Zr. M. Friedburga zette zich met hart en ziel in voor haar medezusters. In 1996 werd ze ceremonieel uit haar actieve werk ontheven, maar ze nam nog kleine taken waar tot 2003.

Zr. M. Friedburga hield in de loop der jaren goed contact met haar familieleden. Ze was blij met bezoek en orchideeën. Daar had ze aanleg voor. Zr. M. Friedburga bleef nog enige tijd helpen in de refter, meestal zonder veel woorden.
Haar krachten namen af en ze verhuisde naar Salus, nu als zorgbehoevende zuster. Ze genoot van het bidden en, als haar gezondheid het toeliet, nam ze deel aan de programma's van de sociale dienst. Ze was blij als ze naar buiten werd gereden.
Zr M. Friedburga was slechts korte tijd bedlegerig. Ze kreeg deskundige zorg van het verplegend personeel en alle steun van haar medezusters. Aan een lang religieus leven is een einde gekomen en "we weten dat God alle dingen ten goede werkt voor hen die hem liefhebben."

“Gezegend zijn zij die bij u wonen, Heer, die u altijd prijzen.”
                  Psalm 84:5

We zongen dit lied in een vesperdienst voor de overledenen toen we tegelijkertijd het nieuws ontvingen van het overlijden van Zuster Maria Bernardis. Het was een hymne uit de vele diensten die Zr. M. Bernardis voor onze gemeenschap had samengesteld, en het weerspiegelt de spiritualiteit, de vitaliteit en het geloof die haar leven kenmerkten. Deze vreugde om God te loven vanuit de ervaring van zijn goedheid en voorzienigheid in haar leven was een kostbaar geschenk dat Zr. M. Bernardis al in haar ouderlijk huis had ontvangen. Daar maakte ze muziek, vierde ze feest, schreef ze poëzie, zong ze, schilderde ze en voerde ze toneel op - ook als bron van kracht in moeilijke situaties, zoals de bedreigingen tijdens de dictatuur van Hitler en de Tweede Wereldoorlog, waarin ook haar vaderland een strijdtoneel werd.Maria Verhoolen was een van de eerste leerlingen aan de Liebfrauenschule Mülhausen, die in de herfst van 1945 werd heropend nadat ze in 1940 door de nazi's in beslag was genomen en tot oorlogshospitaal was omgevormd. Zr. M. Bernardis dacht herhaaldelijk en dankbaar terug aan deze tijd van een nieuw begin en nieuwe leermogelijkheden. Het was voor haar bijzonder vormend om te zien hoe de zusters in de school en het internaat zich met al hun kracht inspanden om de jongeren gefundeerde levensperspectieven bij te brengen. Voor Zr. M. Bernardis was het een bijzonder geschenk dat haar grote talenten op het gebied van muziek, kunst en taal werden aangemoedigd. De ervaring om samen met de zusters de geestelijke verwarring van het naziregime achter zich te laten en de grote economische tegenspoed van de naoorlogse periode te overleven, was zeker een belangrijke reden waarom Maria zich na haar middelbare school bij onze religieuze gemeenschap voegde. Ze had ervaren dat God hen tegemoet komt die de weg van het zoeken naar God inslaan: “Zalig het volk dat kracht vindt in u, Heer, zij gaan voort met toenemende kracht ...” (Psalm 84:6,8).

Na een opleiding in kerkmuziek - vooral orgel - en een studie Duits, Frans en filosofie voor het gymnasium, begon Zr. M. Bernardis in 1967 les te geven aan de St. Lioba School in Bad Nauheim. Ze was een gepassioneerde lerares die zich inzette voor een allesomvattende opleiding voor haar leerlingen en naast de lessen ook vrijetijds- en vakantieactiviteiten organiseerde. Met de steun van de pastoor van de school plande ze studiereizen naar Israël en kon ze deze reisgroepen in het Heilige Land inspireren met de boodschap van Christus. Waarschijnlijk groeide hier haar verlangen om door te dringen tot de wortels van ons geloof, waarvoor ze later ook Hebreeuws leerde

Toen de communiteit in Bad Nauheim in 1994 werd opgeheven, kwam Zr. M. Bernardis naar het provinciehuis in Mülhausen en gaf nog een paar jaar les aan de Liebfrauenschule. Ze bleef creatief, ze opende bijvoorbeeld een “One World Shop” op het kloosterterrein, waar ze fair trade producten aanbood. Ze ging in op het verzoek van enkele zangers uit Oedt om samen met hen een zanggroep op te richten, die regelmatig in het klooster repeteerde en optrad bij kerkdiensten en familiefeesten. Ze was vooral verantwoordelijk voor de organisatie van de liturgie in de gemeenschap van het provinciehuis en de schoolgemeenschap. Ze leverde ideeën voor de vele grote feesten en vieringen op provinciale bijeenkomsten en was betrokken bij de organisatie van het programma tot ieders vreugde.

“De zaak van Jezus heeft enthousiastelingen nodig” - Zr. M. Bernardis zong dit lied; haar enthousiasme wekte enthousiasme op. Ze was een geschenk van God voor onze congregatie en voor de vele mensen voor wie ze een klasgenote, medezuster, collega, metgezel en vriendin was.
In de laatste jaren van haar leven nam haar geestelijke en lichamelijke kracht steeds meer af en kon je voelen hoe ze innerlijk tot rust was gekomen in haar grote broosheid. Op 27 maart kwam ze aan bij de “fonteinen van verlossing”: Zalig zijn zij die bij u wonen, Heer, die u altijd loven.

“In de tijd van gunst zal Ik u verhoren, op de dag van verlossing zal Ik u helpen.”   
(2 Kor 6, 2)

Zr M. Valeria overleed in de vroege namiddag van 22 maart na een lange en ernstige ziekte.
Johanna Melges werd geboren in Briedel an der Mosel als 4e kind van 6 kinderen. Haar ouders Josef en Luzia Melges hadden een wijnmakerij. Na 8 jaar lagere school hielp ze in het familiebedrijf, in het huishouden, in de wijngaard en in de landbouw.
Toen al hield ze van muziek en nam ze pianolessen. In 1953 verbleef ze een jaar bij familie in Düsseldorf. Hier leerde ze de Zusters van de Notre Dame kennen en toen ze de viering van een initiatie en professie meemaakte, leerde ze over de aspirantenschool daar. Na rijp beraad besloot ze daar in te treden om zich voor te bereiden op het religieuze leven en een opleiding tot kleuterleidster te volgen.

Al tijdens haar opleiding besefte ze dat deze taak niet bij haar paste. Johanna begon haar noviciaat in 1959 en kreeg bij haar wijding de naam Maria Valeria. Ze had deze naam gekozen ter nagedachtenis aan haar zus die als kind was overleden.
Na haar professie volgde ze een opleiding tot koordirigent en voltooide ze haar opleiding orgelmuziek aan het seminarie voor kerkmuziek in Essen. Ze voltooide de cursussen met goede resultaten. Hoewel zuster niet van pedagogisch werk hield, kreeg ze na 9 jaar werken in de kleuterschool in Duisburg-Meiderich een positieve beoordeling.
Nadat ze deze baan had opgezegd, kon ze haar liefde voor muziek voortzetten. Ze leidde het schoolkoor in Rheinbach, gaf muziekles en werkte als organiste.
Na de opheffing van de communiteit in Rheinbach verbleef ze twee jaar in Ratingen, waar ze de poortdienst en huishoudelijke taken overnam en veelgevraagd was als tijdelijk organist in de parochie.
In 2009 kwam Zr. M. Valeria naar Mülhausen en nam de poortdienst in het klooster over en deelde de organistendienst met .Zr M. Bernardis is de organist.

In 2018 werd bij Zus een ernstige vorm van kanker geconstateerd en de tumor kon tijdens de operatie niet volledig worden verwijderd. Er werd voorspeld dat ze nog maar kort te leven zou hebben. Zus verhuisde naar Haus Salus.
De volgende jaren werden gekenmerkt door “ups en downs” op gezondheidsgebied. Zuster hield zich strikt aan het dieetadvies van de artsen en deed er alles aan om de voortgang van de ziekte te vertragen of te stoppen.

Ze moest met sommige therapieën stoppen omdat de bijwerkingen te belastend waren. Ze leefde een zelfbepaald leven tot het einde en was erg actief. Ze was zich bewust van de ernst van haar ziekte en was bezig met sterven, maar zat ook vol toekomstplannen. Zo had ze weken geleden al iets gemaakt voor haar medezussen, wat ze hen wilde geven op haar verjaardag op 4 april.
Ze genoot van de natuur en was trots op haar aardbeiplanten in de verhoogde bedding en de bonenstruiken, evenals de weidebloemen die ze elk jaar zaaide.
Ze maakte graag fietstochten op haar e-bike wanneer haar gezondheid dat toeliet.
In Haus Salus maakte ze er ook een punt van om de kerkdienst op te luisteren met haar muzikale begeleiding en om samen met de zusters nieuwe liederen uit het gezangboek te oefenen.
Ze wist zichzelf altijd weer op te peppen na een dieptepunt door ziekte, dus haar plotselinge overlijden kwam voor ons allemaal als een verrassing.
Zuster M. Valeria was een grote toegewijde van Maria; we zullen haar altijd herinneren met de rozenkrans in haar handen. Het kan dus gezien worden als een teken dat op een zaterdag, die traditioneel gewijd is aan Maria
Maria, door God naar huis werd gebracht.

“Uit de mond van kinderen schept u lof voor uzelf, o Heer.”
Psalm 8:3

Op de ochtend van 8 maart kwam er een einde aan het aardse leven van Zuster M. Ludgerie. Tijdens de lof baden we de antifoon: “Uit de mond van kinderen schept u lof voor uzelf, o Heer.”
Dit psalmvers heeft een verbinding met het leven van Zr. M. Ludgerie, die zich tijdens haar lange religieuze leven heeft ingezet voor de opvoeding van kinderen en jongeren.
Zr M. Ludgerie, Gertrud Klümper, was het op één na jongste kind van het echtpaar Ignaz en
Elisabeth Klümper in Stadtlohn, in het Münsterland. Ze had 4 broers en 5 schoonzussen.
Haar oudste zus Maria, zr M. Hermengilde, behoorde ook tot onze communiteit; zij overleed in 2014.

Gertrud ging naar de 8-jarige basisschool in haar geboorteplaats en daarna naar de vakschool voor huishoudkunde. Vanaf 1957 werkte ze als winkelbediende.
Zus vertelde dat haar grote familie veel feestjes gaf, altijd met muziek erbij. Zij en haar broers en zussen waren blij toen haar oudste zus in 1945 naar het toilet ging, omdat zij de jongere broers en zussen vrij streng had opgevoed.
In mei 1963 volgde Gertrud haar en ging in het klooster in Mulhouse. Toen ze in april 1964 werd ingewijd, kreeg ze de naam Zuster M. Ludgerie. Toen haar oversten haar vroegen wat ze kon bijdragen aan de congregatie, antwoordde ze: “Ik zou graag arme kinderen helpen onderwijzen.”
In overeenstemming met deze wens kreeg ze de juiste opleiding en bijscholing, die ze telkens met zeer goed resultaat afrondde. Daardoor kon ze taken op zich nemen als opvoedster, groepsleidster en huisleidster in verschillende instellingen in de provincie, zoals in Aken, Engers, Mülhausen en Kempen. Ook het ambt van huisoverste werd haar toevertrouwd. Ze voerde deze taken uit met vreugde, enthousiasme en vastberadenheid en spaarde zichzelf nooit. In de omgang met de aan haar toevertrouwde kinderen en jongeren, die uit moeilijke gezinssituaties kwamen, toonde ze veel begrip en empathie.

Na haar pensionering als lerares nam ze verschillende huishoudelijke taken op zich in Garmisch-Partenkirchen en Geldern.
Hoewel haar geestelijke vermogens in haar laatste jaren achteruit begonnen te gaan, droeg ze naar beste vermogen bij aan de gemeenschap en het gebedsleven.
Toen de vestiging in Gelden in 2023 werd gesloten, verhuisde ze met de zusters naar Haus Salus in Mulhouse.Ze voelde zich hier meteen thuis en genoot van de prachtige omgeving en de natuur.
Zolang haar fysieke kracht het toeliet, was ze behulpzaam en attent voor haar zusters.De laatste maanden werden gekenmerkt door een alarmerend krachtverlies, waardoor ze steeds meer op bed was aangewezen.
In het evangelie van de dag van haar overlijden wordt Mattheüs door Jezus opgeroepen om hem te volgen vanaf het douanekantoor; zuster M. Ludgerie heeft nu eindelijk gehoor gegeven aan de oproep van Jezus.

“Doe alles wat hij je zegt!” (Johannes 2:5)

Maria, de moeder van Jezus, gaf deze opdracht aan de bedienden op de bruiloft in Kana. Dit woord had ook een baanbrekende betekenis voor het leven van Zuster Maria Hat-wig. Ze stond open voor Gods roep en liet zich erdoor leiden. In haar lange en bewogen leven heeft ze vele gelegenheden gehad om dit te doen.
Zuster Maria Hatwig, Klara Doctor, werd geboren op 14 oktober 1929 in Lindenau, Neder-Silezië. Het gebied was in oktober al zo besneeuwd dat ze een paar dagen later in een paardenslee naar haar doop werd gebracht. Klara was de oudste van vier kinderen van Josef en Camilla Doctor. Haar vader, een elektricien, kwam om het leven bij een verkeersongeluk in 1939.

Klara ging naar de basisschool in Grüssau en werkte daarna in een huishouding totdat ze in 1946 uit haar geliefde vaderland Silezië werd verdreven. Het gezin verhuisde naar Ahlen. Hier vond Klara de kans om haar moeder te ondersteunen bij de zorg voor het gezin door te werken in de kantinekeuken van de St Michael's School met internaat. Dankzij de hulp van de zusters kon ze al snel naar de handelsschool. Daarna voltooide ze de vrouwenvakschool voor kleuterleidsters bij de zusters van U. L. Frau in Mulhouse.  Tijdens haar opleiding koesterde ze het verlangen om zelf in de congregatie te gaan.

Clare begon haar postulaat in Ahlen in 1951. Haar toewijding aan de heilige Hedwig, de beschermheilige van Silezië, leidde tot haar religieuze naam Zr. Na haar noviciaat werkte Zr. M. Hatwig als groepsleidster in kleuterscholen en internaatsgroepen. Verschillende getuigenissen over deze activiteiten getuigden van haar “opgewekte betrokkenheid, serieuze verantwoordelijkheid, kundige, intelligente aanpak en empathie gekoppeld aan oprechte moederlijkheid”. Na een verdere opleiding als jeugdleidster nam Zr. M. Hatwig de praktische opleiding van kleuterleidsters in spe over aan de Liebfrauenschule in Coesfeld. Een vervolgopleiding in sociale wetenschappen en Duitse studies, gevolgd door een stage, kwalificeerde haar voor het beroep van onderwijzeres. Ze keerde met grote inzet terug naar het onderwijs aan de Liebfrauenschule in Coesfeld totdat een nieuwe opdracht een einde maakte aan haar onderwijscarrière.

In 1986 werd Zr. M. Hatwig gevraagd om de taken van provinciale overste in de provincie Mulhouse op zich te nemen. Volgens het bijbelwoord dat haar begeleidde: “Wat hij je zegt, doe”, zei ze ook ja. Na een tweede ambtstermijn keerde Zr. M. Hatwig terug naar Coesfeld en werd Provinciaal Secretaris, een functie die ze met grote betrouwbaarheid en haar gebruikelijke precisie uitoefende. Vanaf 2008, na de samenvoeging van de Duitse provincies, was ze betrokken als huissecretaris. In de laatste jaren van haar pensioen nam ze graag de tijd voor stil gebed en vooral voor lezen. Ze genoot van de natuur, vooral in de lente, als alles weer begon te groeien en bloeien.Zr. M. Hatwig had een speciale band met haar broers en zussen vanwege de moeilijke ervaringen die ze als kind hadden gedeeld. Ze hield altijd goed contact met hen en hun families. Ze ging graag naar familiebijeenkomsten in Krefeld. Het was een bijzondere vreugde voor haar als ze bezoek kreeg van haar nichtjes en neefjes uit Italië tijdens haar vakanties, die ze vaak doorbracht in de Alpen.
Na haar 95e verjaardag ging de kracht van Zr. M. Hatwig zichtbaar achteruit. Ze aanvaardde dankbaar de nodige hulp van de zorgzame zusters. Het woord “Dank u wel!” was steeds weer van haar lippen te lezen.
Op 8 december 2024, een Mariafeestdag, hoorde ze opnieuw de woorden van de Heilige Moeder: “Doe wat Hij je zegt”. In haar houding: “Zoals God het wil!” legde Zr. M. Hatwig haar leven terug in de handen van haar Schepper, bij wie ze nu voor altijd veilig is.

“Gods heil zal aan alle mensen worden geschonken (...)
en naar het banket van gelukzaligheid gaan zij die door de Heer zijn verlost.”

vgl. Js 35, 1 e.v.

In de vroege avond van 4 december ging de Advent - de komst van de Heer - in vervulling voor Zuster M. Fidelia. Zuster M. Fidelia - Gertrud Heyen was de oudste dochter van het echtpaar Nikolaus en Anna Heyen. Ze had twee zussen en drie broers. Thekla, zuster M. Mathildis, volgde haar op in onze gemeenschap; zij overleed in 2007.

Gertrud bezocht de eenklassige lagere school in haar geboorteplaats Niederweis en daarna de landelijke vakschool in Alsdorf. Van 1948 - 49 ging ze naar de plattelandsvrouwenschool in Geldern. Tot ze in 1950 naar Mülhausen verhuisde, hielp ze in het huishouden en op de boerderij van haar ouders.

Na haar noviciaat en in de loop van haar religieuze leven volgde Zr. M. Fidelia verschillende opleidingen in huishouding en tuinbouw. Deze voltooide ze altijd met zeer goed resultaat. Met enthousiasme en plezier zette ze haar verworven vaardigheden in, bijvoorbeeld in het tuincentrum van het klooster Mülhausen, in kantinekeukens in Ratingen, Düsseldorf, Rheinbach of in de pensionkeuken in Mülhausen.
 
Zr. M. Fidelia was altijd gul en bereid om te helpen als mensen met verzoeken bij haar kwamen. Tijdens haar vele dienstjaren streefde ze er altijd naar om een goede werksfeer te creëren en interesseerde ze zich voor de persoonlijke zorgen van haar medewerkers, die ze in haar gebeden opnam, wat ze tot het einde toe volhield. Ze onderhield bijzonder nauw contact met haar familie en deelde in hun vreugde en verdriet.

Naast haar professionele taken had ze een breed scala aan interesses. Ze volgde de ontwikkelingen in onze gemeente, de kerk en de wereld met een open geest en begeleidde deze met haar gebeden. Het was altijd een plezier om met haar te praten.
 
Op de dag van haar overlijden sprak de dagelijkse lezing over Gods uitnodiging aan alle volken voor een uitgebreid banket op de berg Sion en in het evangelie hoorden we de wonderbaarlijke vermenigvuldiging van de broden. In geloof weten we dat Zr M. Fidelia, die zoveel mensen voedde in haar leven, nu zelf uitgenodigd is voor het eeuwige banket.

Schwester Maria Adelberta        

Arnoldina Henrica VAN DE WETERING

Provincie Maria Regina, Coesfeld, Duitsland

Geboortedatum en -plaats: 25 maart 1928 Milheeze

Datum en plaats van beroep: 03 augustus 1953 Tegelen

Datum en plaats van overlijden: 06 oktober 2024 Tegelen, Nederland

Wat verlangt mijn hart meer dan U verheugd te ontmoeten.

U die leven bent en leven geeft.

Deze woorden kunnen we zuster Maria Adelberta in de mond leggen nu ze geroepen is door haar Schepper. Ze kent nu de vreugde waarmee God degenen die hem liefhebben verwacht. En dat is precies wat ze deed: God liefhebben.

Arnoldina Henrica groeide op in Milheeze in een landelijke omgeving als op één na oudste dochter met 7 broers en zussen.

Ze vulde haar leven op haar eigen manier in, in verschillende huizen van de congregatie.

Na een achtjarig verblijf in Rome als aanbiddingszuster kwam ze naar Tegelen en ging in 1974 naar Maria Auxiliatrix om de tweejarige opleiding verpleegkunde af te ronden.

Daarna kwam ze naar Wessem om 12 jaar in de ouderenzorg te werken.

In Helmond zorgde ze voor de keuken en het huis, daarna volgde Milheeze.
Nadat het huis daar in 2002 gesloten werd, besloot ze alleen te gaan wonen in de Marialaan, een instelling voor ouderen, in Milheeze. Daar voelde ze zich meteen thuis.
Ze had genoeg hobby's om haar tijd te vullen. Ze hielp ook mee met het voorbereiden van de diensten in het bejaardentehuis en in de parochiekerk. Ze nam graag deel aan activiteiten.
In 2021 besloot ze naar Tegelen te komen. Ze miste het contact met haar vertrouwde omgeving. De afgelopen weken moest ze om gezondheidsredenen verhuizen naar verzorgingshuis “St Julia” in Tegelen.
We vertrouwen erop dat ze nu de Heer zal zien voor wie ze alles heeft gedaan.